Hona hemen, aurkitzen dugun link honetan, kurtsoarekin amaitzeko, gaztelaniaz aurkitutako slideshare bat eginda, zeinek azaltzen duen adimen kinestesikoaren hainbat atal, eta gai guztia laburbilduz zerbait gehiago ikasteko aukera emango digun.
Bideo honen bitartez, ikusten dugu nola gorputzaren mugimendua, honek dituen energia mugiarazten laguntzen duen. Gainera, erlajatzen launtzen duen ekintza daukagu bertan, hasten direnentzako.
Eskolan lantzen den arlo sekundariotzat jarrita dagoena irakaskuntza artistikoa da, baina adimen kinestesikoa lantzen duten umeentzat oso egokia izango litzatekeela esan beharra dago, izan ere eskulanak haien sormena bultzatzen dute.
Eskolan egunero ikusten dira hainbat ikuspuntu ezberdin arlo honen inguruan izan ere, hainbat marrazki irakasleek ez dute ondo ikusten edo ebaluatzen, izan ere ez diete ikaslei sormena lantzen usten. Hori ekiditzeko, eta ikasleek sormena eta haien sentimenduak kaleratu dezaten, mini liburu bat soortzeko bideo bat jarriko dugu:
Beraz, eskulanekin ikasleen sormena eta adierazpena lantzen dugu, izan ere adimen kinestesikoa lantzen duten umeek ezinbestekoa dute ikaskuntzan aurrera egin dezaten.
Balleta dantza mota arautu bat da, Pizkunde garaian Italiako gorteetan sortua eta geroago Frantzian eta Errusian garatutakoa. Dantzaren goi mailako forma tekniko bat da eta berezko hiztegia du. Eragin handia izan du dantza orokorrean eta ballet-eskoletan irakasten da mundu osoan.
Ballet-dantzaren obrak koreografiatuta egoten dira eta mimoa, antzerkia eta musika izaten dituzte gehien bat.
Bestalde, esan dezakegu ballet klasikoa dela, batez ere gure gaur eguneko gizartean ezagutzen dena, eta azpimarratzeko teknika spezifikoa du, "pointe" izeneko jarrera, zangoen mugimendua deskribatzen duena.
Oraingoan Ballet-aren historiaren inguruan hitz egingo dugu, aurretik aipatu bezala Grantzian kokaturik baita Errusian ere.
Balleta XV. mendearen amaierako pizkundean sortu zen Italiako gorteetan egiten ziren jaialdien ondorioz. Ikuskizun landu haiek pintura, poesia, musika eta dantza nahasten zituzten eta areto zabaletan egiten ziren.
Gorte italiarretako ballet haiek Frantziara hedatu eta bertan garatuak izan ziren. Ordutik eragin frantsesa nagusi izan zen ballet-ean mendeen zehar. XVIII. mendeko dantzariak txarto moldatzen ziren jantziekin, oinetakoekin, ileordeekin eta miriñak-ekin. Hori konpontzeko Marie Anne Camargok gonak laburtu zituen eta oinetakoeiorpoak kendu, bere jauziak eta urratsak hobeto egitearren.
Errusiaren garaian, ballet-aren tradizioari eutsi zion Marius Petipa eta Mikhail fokine koreografoen lanari esker. Petiparen lanen artean ballet ezagunenak daude, hala nola: "Loti ederra" 1890. urtean egindakoa, "Beltzargen aintzira" 1895. urtean kaleratutakoa eta "Intxaur-hauskailua" 1892. urtean antzeztutakoa.
Bitartean, Fokinek espresibitatearen ideia azpimarratu zuen. Ballet modernoaren sortzaile eta teorialari nagusienetakoa izan baitzen.
Aktibitate hau eskolara eramateko aukera oso txikia eman dezake, baina gorputz heziketan egiterako orduan, koordinatasun handiago edukitzeko balio egingo zaie ikaslei; beraz, eskolaz kanpoko ekintzetan egin dezakete ariketa hau eskolan lagunduko duena.
Ikusiko dugu ikasle txiki baten interpretazio bat ballet-aren arloan:
Hausnarketa moduan, esan beharra daukat ariketa hau badirudiela nesken kontua soilik dela, baina jakina da, Igor Yebra adibidetzat harturik, mutilak ere arrakasta izan dutela; beraz, hauen partizipazioa ona izango litzatekeela uste dut.
Aurretik komentatu izan dugun bezala, gorputz adimen kinestesikoaren barruan hainbat aktibitate ezberdinak sustatu ahal dira, batez ere gorputzaren lanketa lantzen direnean hori baita ahalmen honen zeregina.
Beraz, oraingo honetan "Aquagym" deituriko ariketaren inguruan hitz egingo dugu.
"Aquagym" izena ingelesetik dator, zeinek bi hitz nahasten ditu: "aqua" eta "gym", oso ondo definitzen dutenak egingo den ariketa. Kirol edo ariketa hau aerobic deituriko modalitatearen aldaketa sinple bat da, igerilekuan egiten dena.
Normalean polikiroldegietan egiten den kirola, uretan egiten da hainbat aldaketa barneratuz, hala nola: erabilitako igerilekua 1,20m eta 1,50m artean egien da besoak uraren gainetik geratuz hauek landu ahal izateko, baita uraren barnean hankak geratuz hauek garatzeko ere. Kirol honekin sustatu egin nahi dena arlo fisiko orokorra da, izan ere izandako lesioetatik hobeto berreskuratu egiten da jendea, bai kirolari profesionala bai amateurra. Ariketa fisiko honetan musika erabiltzen da izan ere horren bitartez pertsonen pultsazioak neurtu daitezke, erlaxatuz zein aktibatuz dagokion gorputza, koreografia ezberdinak landuz.
Jakina denez, kirolaren arloan ez dago modalitate bakarra, beraz ariketa honekin egin ahal diren ariketak azalduko ditugu laburki:
-Aquacycle: spinning bezalako klaseak dira, baina kasu honetan bizikleta uraren barruan dago kokaturik hanken garapena sustatzeko. Ariketa hau egiten duten pertsonek orokorrean belauneko lesioak izan dituzten pertsonak dira, izan ere urak erresistentzia ugarri egiten dio gizakia egindako indarrari.
-Aquastep: Gorputzaren behe atala lantzeko ariketa da, step baten bitartez landutakoa. Beraz, step deiturikoa uretan sartzen da indarra egiteko, artikulazioetan min egiteko probabilitatea murriztuz, izan ere urak egindako erresistentzia oso handia da.
-Aqua-erritmoak: Ariketa hau uraren barruan dantzaren hainbat pauso errepikatzeko egiten da.
-Aquaboxing: boxeoan eta arte martzialetan egindako mugimenduen errepikapena uretan sarturik, giharrak gogortzeko asmoarekin.
-Aichi: bi arte martzialen arteko nahasmena: "wushu" eta "taichi". Estresa murrizteko ariketa oso eraginkorra da.
Aurreko sarreran adimen anitzen teoria aurkeztu dugu, eta oraingoan gure blogg-aren gaiari erreparatuz adimen kinestesikoaren inguruan hitz egingo dugu, ahalmen hau kokatuz.
Beraz, zer da adimen kinestesikoa? Sentsazio korporalen bidez ikastea ahalbidetzen duen adimena da. Adimen hau garatzen duten pertsonei dantzatzea, korrika egitea, salto egitea, ukitzea eta eraikitzea, adibidetzat jarrita, gustatzen zaie. Heldutzerakoan, igurikapena jarraitzen badu, pertsona hauek haien gustuko kirola edo aktibitatearekin jarraituko dute, bai era profesional batean bai hobby bezala edukiz.
Ahalmen hau garatu ahal izateko, bai ikasgela bai gaur egungo gizartean ikasketa zein esperientzia propioak eraiki, ukitu eta sentitu behar dutela erakutsi behar da, batez ere egiten ikasteko prozesua barneratuz.
Adimen kinestesikoa garatzen duten pertsonek bereizitasun batzuk azpimarra dezakete, hala nola:
-Gorputz osoa erabiltzen dute erantzunak emateko, hau da, gorputz espresibitate handia daukate.
-Eskuak erabiltzeko trebetasuna nabaria eta garatua dute, nahiz eta ahalamen hori ez erabili arlo guztietan.
-Gorputzaren kontrola izugarria dute. Honekin esan nahi dugu pertsona bakoitza bere gorputzaren ezagupen handia duela, batez ere erregulatzeko gaitasuna nabarmenduz.
Beraz, irakaslei bideratzen badugu egoera hau, gelarako ariketetan pertsona hauek barneratu dezaten, horputz erantzunak bilatu behar dira, proposaturiko ariketek mugimendua behartuz. Bestalde, antzezpenak ondo egongo litzateke egitea, izan ere antzerkietan gorputzaren espresibitate handia behar da, bertan pertsona hauen ahalmena azpimarratuz.
Adibide bat jartzea arren, Igor Yebra daukagu, ballet dantzari profesionala dena:
Badakigunez, hainbat adimen motak ditugu, aditu ezberdinak zehazturikoak, baina bide berdinetik joateko, Howard Gardnerrek zehazturiko adimen anitzeko jarraipenari kasu egingo diogu. Beraz, aditu honek zehaztu zuen bezala, 7 adimen desberdin aurkitzen ditugu:
1. Hizkuntza adimena: Hitzak modu eraginkorrean erabiltzeko gaitasuna, bai ahoz, bai idatziz. Adimen honek hizkuntzaren egitura, hotsak, esanahiak, eta dimentsio pragmatikoak eta erabilera praktikoak maneiatzeko trebetassuna hartzen ditu bere baitan.
2. Adimen logiko-matematikoa: Gai honek erlazio abstraktuak eta sinboloak hartzen ditu barne, ikasleentzat zailena dena gainditzeko, subjetibotasun handia dela eta.
3. Adimen espaziala: Espazioan mugitzeko beharrezkoa dugun ahalmena, inguratzen gaituen espazioan mentalki adierazteko erabiltzen da. Umeek asko garatzen eta erabiltzen dute txiki-txikiak direnean, izan ere ingurunea perzibitzeko era oso zabala da. Egoera honen adibide batzuk pilotuek, itsuek edo basozainek izan daitezke.
4. Adimen gorputz-zinetikoa: Adimen honen ezaugarririk nagusienetarikoa koordinazioa, malgutasuna, abiadura, indarra, oreka, erritmoa... dira. Gorputzaren zenbait atalei aurre egiteko zeregina dauka, izan ere erronkatzat ikusten dena aurrera eramateko zeregina du. Adimen honen barne ikus dezakegun haibat adibide borrokalariak edo dantzalariak izan daitezke.
Berez, adimen honen izena kinestesikoa du, baina adituaren arabera izen bat edo beste erabiltzen du, beraz, blogaren zehar bi izenen erabilera ikusiko da.
5. Adimen musikala: Soinua edo musikaren bidea sortu, komunikatu edo bereganatzeko gaitasuna da. Honetan, entzumena sustatu egiten da, erlatiboa zein absolutua. Gainera, erritmoa, tonua, doinua eta ahotsa gaiarekin loturiko ariak jorratuko dira.
6. Pertsonen arteko adimena: Besteen tokian edo buruan jartzeko ahalmena da, hau da enpatia izateko gaitasuna. Berez ezagutzen dugun bezala adimen interpertsonala du izena, baina pertsonaren arabera izen bat edo bestea hartuko du.
7. Pertsonen baitako adimena: norberaren buruan datza adimen honek, pertsona bakoitzaren ulermenean. Esan beharra dago adimen hau oso gutxi lantzen dela, izan ere adimen interpertsonala sustatzen zeregina du eskola edo gizarteak gehien bat.
Adimen hau baita adimen intrapertsonala bezala ere ezaguna da.
Bideo honetan ikusiko dugu nola hirukide partaideko umeek adimenak lantzen dituzte. Bertan adimen guztiak jorratuko dira era praktiko batean, beraz irakasleentzako oso baliagarria izan daitekeen bideoa daukagu bertan.
Blog berri honetan aurkituko dugun informazioa, adimenarekin gehienbat erlazionaturikoa izango da. Hala ere, adimen gaiaren barruan jorratuko den azpi gai nagusiena adimen kinestesikoa izango da, batik bat kirolekin, ariketa fiskoarekin, esperimentuekin, teknologiako jarduerekin etab.
Beraz, blog honetan hezkuntzarekin loturiko ekintzen sarrerak argitaratuko dira, izan ere ikuspuntu objektiboa eta formal batetik jorratuta.
